Coevorden – De voormalige synagoge in Coevorden is uitgeroepen tot ‘Monument van het jaar’. Interim-voorzitter Jerry Stoker van de Historische Vereniging Stadt en Heerlickheydt Covorden reikte donderdagmiddag de oorkonde en de plaquette uit aan Gerard van den Hoven en Dirkje Mulder, respectievelijk secretaris en bestuurslid van Stichting Synagoge Coevorden.

Van den Hoven sprak daarbij zijn dank uit en benadrukte de waarde van de voormalige synagoge.

Historie

Jerry Stoker gaf een beeld van de historie van de synagoge aan de hand van een door historicus Gerrit Kleis geschreven verhaal. “In 1685 kwam de eerste Joodse naam voor in Coevorden en in 1773 woonden er inmiddels tien Joodse families. De eerste synagoge kwam er in 1768. Rond 1839 werd het initiatief genomen voor de nieuwbouw van een groter gebedshuis. De twee naast de oude synagoge gelegen woonhuizen werden samengetrokken en verbouwd. Op de plaats van de oude synagoge werd een woning voor de voorganger, de rebbe, gesticht. In 1840 werd de nieuwe synagoge ingewijd.

In de loop van deze eeuw groeide de joodse gemeenschap gestaag verder, zodat omstreeks 1870 wederom aan een opvolger van de synagoge gedacht moest worden. Het bestuur besloot om in de Kerkstraat te blijven. De nieuwbouw werd aanbesteed op 31 maart 1879. Bij die gelegenheid konden geïnteresseerde aannemers tevens inschrijven op de bouw van een ritueel bad en de naastgelegen woning voor de godsdienstleraar. De eerste steen daarvoor werd gelegd op 9 juni van hetzelfde jaar. De laagste inschrijver was A.J. Woltersom uit Coevorden.

Ondanks alle gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog zijn de synagoge en de woning van de rebbe behouden gebleven. Na de deportatie van de Joden in oktober 1942 bleven de panden leeggeroofd staan en raakten in verval. Het rebbehuis werd van 1943 tot 1954 particulier bewoond en tenslotte in 1966 onbewoonbaar verklaard. In 1950 werden beide panden aan de gemeente verkocht. In 1951 werd de voormalige synagoge in gebruik genomen als slachthuis en garage, evenals een timmerwerkplaats.

Toen in die jaren plannen bestonden om de synagoge en het rebbehuis te slopen, was er veel verzet. Tenslotte werden zowel synagoge als de woning ingebed in de nieuwbouw van de muziekschool. Het complex werd in 1976 gerestaureerd en was bij de muziekschool in gebruik als balletstudio en administratieve ruimte tot het vertrek van de muziekschool rond 2010.”

Joods leven in Drenthe

Ideeën om de panden in te richten als herinneringscentrum aan het Drentse jodendom met een gehoorzaal in de synagoge en administratieve en museale ruimte, werden gehonoreerd in 2017. De stichting heeft er een ‘museum en centrum ingericht waar het verhaal over het joodse leven in Drenthe en omgeving te horen, te zien en te beleven is’. Op 4 oktober 2017 werd de voormalige synagoge als museum plechtig geopend door opperrabbijn Binyomin Jacobs met het aanhechten van een mezoeza aan de deurpost van het rebbehuis.

De laatste jaren is veel gebeurd in de voormalige synagoge om dit tot herinneringscentrum in te richten. Het bleef niet onopgemerkt, want de consul van Israël kwam onlangs op bezoek

Mikwe

Nieuw is de Mikwe-ruimte in het gebouw. Mikwe is een belangrijk reinigingsritueel in het Jodendom. Het gaat daarbij niet alleen om lichamelijke hygiëne, maar bovenal de spirituele reinheid.

Meer informatie is te lezen op de website van Stichting Synagoge Coevorden.