Leef je iedere dag in angst? Ben je dagelijks bang, dat je wordt opgepakt? Leef je iedere dag tussen hoop en vrees niet wetende wie er van jouw familie nog is? Moet je onderduiken al heb je niets misdaan? ‘Leef’ je daardoor in een kamertje, op een hooizolder of onder de grond? En word je niet verraden? En de mensen bij wie je bent, zijn die ook angstig? Moet je naar de schuilkelder vanwege bombardementen? Moet een deel van de bevolking een jodenster dragen? Kun je alleen op de bon levensmiddelen kopen? Of moet je mijlenver lopen in de hoop ergens nog iets eetbaars te vinden. En als je wordt opgepakt, wat gebeurt er dan?
Op deze 4 mei stel ik deze vragen terwijl er mensen zijn die stellen dat hen de vrijheid is ontnomen. Voor in ieder geval de 80-plussers moet dat toch verschrikkelijk zijn. Ikzelf ben in alle vrijheid opgegroeid en leef nog steeds in vrijheid: ik kan naar buiten wanneer ik wil en ik kan om de hoek boodschappen doen. We kunnen zeggen wat we willen, al tellen normen en waarden wel mee. Ik ben er blij mee en ja, ik mis ook best bepaalde dingen. Maar zijn we zo verwend, dat we mopperen bij elke beperking die bovendien tijdelijk is?
Morgen, bevrijdingsdag, vieren we dat we 76 jaar geleden zijn bevrijd. Forum voor Democratie meent met een poster te moeten komen om 75 jaar vrijheid te herdenken, omdat die ons in 2020 is afgenomen. Smakeloos, al is dat nog zwak uitgedrukt.
Met respect zijn vrijdag en maandag de Stolpersteine in Dalen en Coevorden gereinigd. Deze stenen zijn de stille getuigen van hetgeen een deel van de Coevorder en Daler samenleving is overkomen.
Zoals zo vaak praatten of praten ouderen weinig over de oorlog. Mijn grootouders hebben in de oorlogsjaren zo’n 25 onderduikers gehad. Daar werd niet over gepraat, dat deed je ‘gewoon’. Ik kan me niet herinneren dat erover werd gesproken. Pas veel later heb ik wat details gehoord.
