Coevorden – In zaal De Loo in Coevorden werd zondagmiddag het boek ‘Nog 12 wilden onderduiken’ gepresenteerd door Stichting Synagoge Coevorden. In het boek komt het joodse leven in Coevorden voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog aan bod, evenals het onderduikverhaal van Izak (Isi) Kan.
Dirkje Mulder-Boers schreef het boek, waarin het verhaal van Kan is opgenomen. Het boek is vanaf heden te koop in de synagoge en de ReadShop in Coevorden. Dirkje Mulder begroette de kinderen van Izak Kan, die via een videoverbinding de middag konden meemaken. Vanaf het coronavirus waren zij in Israël gebleven.
Dirkje Mulder gaf in haar uitvoerige inleiding een inkijkje in het boek voor een aandachtig gehoor. “Het verhaal van Isi Kan, die zijn onderduikperiode beschreef, is uniek voor de gemeente. Inmiddels is al veel meer duidelijk. Daarom is de tweede druk van het eerder verschenen boek ‘Achter 42 lege voordeuren’ aangevuld met hetgeen inmiddels bekend is.” Het nieuwe boek is daarop een aanvulling. De presentatie vond niet toevallig vandaag plaats. Het is zo dicht mogelijk bij de datum waarop de Joodse Coevordenaren werden gedeporteerd in de nacht van 2 op 3 oktober.
Korte inhoud
Tot nu toe was weinig bekend over het leven van de in Coevorden wonende Joden en de verhouding tussen Joden en niet-Joodse Coevordenaren vlak voor en tijdens de bezetting. Dit boek maakt veel duidelijk over de leefwijze van de Coevorder Joden in de eerste helft van de twintigste eeuw. Maar ook over wie onderdoken en waar de Joodse Coevordenaren onderdoken en wie hen daarbij hielpen. Van de 142 Joden die in 1942 in Coevorden woonden, hebben zeventien personen de Holocaust overleefd. Wat waarschijnlijk de oorzaak was van het feit dat maar zo weinig Joden in Coevorden de Holocaust overleefden, wordt beschreven in dit boek. Maar ook welke Coevordenaar zich vooral heeft ingezet om deze mensen te helpen om een onderduikadres te vinden en hoe het de onderduikers verging tijdens de bezetting.
“Isi Kan”, aldus Dirkje Mulder, “heeft in de Sallandsestraat gewoond en is een tijdje ondergedoken geweest bij de familie Nijland. Zijn verhaal moesten we gewoon uitgeven.” Opmerkelijk is, dat veel mensen zich in die tijd lieten opereren aan de blindedarm of een liesbreuk. “Artsen hebben op die manier voorkomen, dat deze mensen werden gedeporteerd.”
Meer kennis
Burgemeester Bert Bouwmeester sprak over de vreselijkste misdaden waartoe mensen in oorlogstijd werden gedreven. Hij vindt het goed om juist in dit weekend stil te staan bij hetgeen is gebeurd. “Na het verschijnen van een boek blijkt vaak, dat er meer naar boven komt. Zo ontstaat meer kennis over het verleden en dat is in het belang van het werk van Stichting Synagoge Coevorden.”
Eerste exemplaar
De burgemeester zou het eerste exemplaar aanbieden aan kinderen van Isi Kan, maar dat was dus niet mogelijk. Wel was een ver familielid in Nederland opgespoord. Namens de familie nam de heer Kan het boek in ontvangst, gadegeslagen door de directe familie van Isi Kan vanuit Israël.
De schrijvers
Izak Kan is geboren op 21 december 1919 in Coevorden en overleden in 2005 in Israël. Hij vertrok na de bevrijding in 1946 naar Palestina. “In Coevorden”, vertelde Dirkje, “schreeuwden de lege ramen van huizen van Joodse gezinnen hem toe.” Daar begon Izak een nieuw leven in de kibboets nabij Dovrat. Hij trouwde en stichtte een gezin. In de jaren 1970 besloot hij zijn onderduikverhaal op papier te zetten.
Dirkje Mulder-Boers (1950) promoveerde in 2020 aan de Radboud Universiteit te Nijmegen op haar onderzoek ‘De grens betrokken’. Sinds 2016 is zij bestuurslid van Stichting Synagoge Coevorden en doet veel onderzoek naar het leven van de Joodse bevolking in Coevorden, Drenthe en omgeving.
