Thoraschild en Stolpersteine onthuld

Coevorden – In het synagogemuseum werd vanmiddag een zilveren Thoraschild onthuld. Daarna stond de onthulling van dertien Stolpersteine op het programma. Een Thoraschild is een van de vijf juwelen van de Thora en doet denken aan de borstplaat van de hogepriester Aäron. Vaak is het schild versierd met symbolen of de Thora-kroon.

In 1919, op de 70ste verjaardag van Philip Roos, schonken hij en zijn vrouw Helena de Joodse gemeenschap in Coevorden het Thoraschild met inscriptie. Het schild is gemaakt door Hooijkaas Company uit Schoonhoven. Roos was bijna veertig jaar voorzitter van de Joodse kerkenraad, bankier bij de Nederlandse Bank en van 1895 tot 1919 wethouder in Coevorden voor de Liberale Partij. Mede dankzij hem kreeg Coevorden de Rijks-HBS (de straat naar de school heet de Wethouder Rooslaan) en de Meisjesvakschool. In 1935 stierf Philip, hij is begraven op de Joodse begraafplaats in Coevorden. Zijn vrouw overleed een half jaar later.

Onthulling

De onthulling van het Thoraschild werd gedaan door Julius Roos uit Amsterdam, een nazaat van Philip Roos, en Dirkje Mulder van de synagoge, die een grote bijdrage leverde aan het verzamelen van informatie over het schild.

Toelichting

Tijdens de bijeenkomst lichtte Jan van Zijverden, conservator geschiedenis van het Drents Museum Assen de geschiedenis, de zwerftocht, de speurtocht en de aankoop van het schild toe. Op boeiende wijze gaf hij een beeld van de geschiedenis.

Nadat de Joodse inwoners van Coevorden in de nacht van 2 op 3 oktober 1942 uit hun huizen werden weggevoerd naar vernietigingskampen zijn alle voorwerpen uit de synagoge gehaald. Het was lang onduidelijk waar deze goederen waren gebleven. In 2006 werd het zilveren Thoraschild uit Coevorden door de Joodse gemeente in Amsterdam geveild bij Sotheby’s. Daarna was het beeld weer uit het zicht. Totdat begin november een advertentie opdook dat het schild opnieuw werd, ditmaal in New York.

Het Drents Museum nam contact op met Herinneringskamp Westerbork, Stedelijk Museum Coevorden en Stichting Synagoge Coevorden. De synagoge had als enige heel veel belangstelling, maar zag geen kans om op korte termijn het geld bijeen te krijgen.

“Natuurlijk wilden wij”, aldus Van Zijverden, “wel zeker weten wat de herkomst van het schild was.” Hij vertelde op boeiende wijze welke naspeuringen er zijn gedaan. De conclusie was, dat het Drents Museum het schild zou proberen te bemachtigen om het op te nemen in de vaste collectie. Van Zijverden vertelde dat het schild op de veiling 6.000 tot 9.000 euro zou moeten opbrengen. “Dat zijn alleen de aanschafkosten. Inclusief vervoer, restauratie en meer zaken ben je zo het dubbele kwijt.”

Voordat het thoraschild in de collectie van het Drents Museum wordt opgenomen is het schild tot 17 juli te zien in het synagoge-museum in Coevorden.

Stolpersteine

De Stolpersteine zijn ditmaal gelegd in de Spoorhavenstraat voor Jacob Wallage, zijn vrouw Betje van Coevorden en hun drie kinderen Jonas, Hartog en Bartha; Joël van Coeverden, zijn vrouw Marchien van Coevorden en hun dochter Betje; Mozes Levie, zijn vrouw Sophie Kropveld en hun drie kinderen Mini, Carolina en Louis.

Inmiddels liggen er nu zo’n 65 Stolpersteine in Coevorden. In 2024 moeten alle Stolpersteine zijn gelegd. Dat betekent dat er nog ongeveer vijftig moeten komen. De Stolpersteine oftewel struikelstenen worden gelegd voor de woningen of locaties waar Joodse inwoners van Coevorden hebben gewoond.

De Stolpersteine zijn een initiatief van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Ze zijn bedoeld om voorbijgangers figuurlijk te laten struikelen, waardoor deze stilstaan, het hoofd buigen en de tekst die erop staat lezen. Op elke steen staat de naam van de vroegere bewoner, het jaar van geboorte, het jaar van deportatie uit Westerbork en de datum en plaats waar hij/zij vermoord is. Voor nabestaanden is dit daarom de enige plaats waar ze herinnerd worden aan hun grootouders en andere voormalige familieleden.

Het laatste nieuws over de synagoge staat steeds op de website www.synagoge-coevorden.nl en op de Facebookpagina. Het synagoge-museum is gevestigd aan de Kerkstraat 16 en is geopend van woensdag tot en met zaterdag van 13.00 tot 17.00 uur (gesloten op donderdag 26 mei).